Ogrodnictwo działkowe w Polsce rozwija się już od XIX wieku. Nieodłącznym elementem działek zawsze były altany, przypominające niewielkie domki. Wbrew przedstawionej przez NSA definicji, nie są to ażurowe konstrukcje. Wskazuje na to wieloletnia tradycja.

Pierwsze, dziewiętnastowieczne ogrody pełniły funkcję nie tylko rekreacyjną, lecz również produkcyjną. Ich znaczenie dla wyżywienia rodziny rosło zwłaszcza w czasach trudnych pod względem ekonomicznym: w okresie wielkiego kryzysu, a także w latach powojennych.

W najtrudniejszych latach zawsze dobrze mieć choćby skrawek ziemi pod uprawę. Warzywa i owoce to ogromne wsparcie dla gospodarstwa domowego. Mieszkańcy wsi, w przeciwieństwie do miejskich robotników, zawsze mieli choćby niewielkie pola. Dla pracujących w fabrykach jedyną nadzieją były właśnie ogrody działkowe.

By móc uprawiać tam warzywa potrzebne były narzędzia, a także miejsce, w którym składowano przynajmniej część zebranych plonów. Znakomicie nadawały się do tego stojące na działkach altany.

W dziewiętnastym i na początku dwudziestego wieku były one najczęściej drewniane. Z czasem krajobraz ogrodów działkowych coraz częściej zaczęły ozdabiać murowane, niewielkie domki.

Fotografia zamieszczona w 1929 roku na łamach „Życia Włocławka” pokazuje, jak powinny wyglądać „wzorowe ogródki działkowe dyrekcji ogrodów miejskich w Poznaniu”. Oprócz wydzielonej części pod uprawy, widnieją na nich małe domki przypominające te, które dziś możemy zobaczyć w ROD.

W ustawie o pracowniczych ogrodach działkowych z 1949 roku czytamy, że mają one „stworzyć ludziom pracy i ich rodzinom możliwość wykorzystania wolnego czasu z pożytkiem dla zdrowia oraz poprawić ich sytuację gospodarczą drogą uzyskania ziemiopłodów na potrzeby własnego gospodarstwa domowego”. Jak stwierdza Anna Ślusarczyk z OZ Świętokrzyskiego zapis ten wskazuje, że „działka w POD była niejako ‘uzupełnieniem’ właściwego gospodarstwa domowego”. 

Polska nie jest w kwestii altan wyjątkiem. W całej Europie na ogrodach działkowych zawsze stały niewielkie domki. Przykładem może być choćby fotografia dziewiętnastowiecznej działki w Kopenhadze.  

Historycznych przykładów na to, że altana w ogrodzie zawsze była niewielkim domkiem jest znacznie więcej. Dlatego, Drodzy Działkowcy, prosimy Was o nadsyłanie fotografii sprzed kilkudziesięciu, a być może nawet stu lat, które pokazują, jak wyglądały one w praktyce. Prosimy o nadsyłanie zdjęć zarówno drogą mailową, jak i pocztą. Wszelkie dane kontaktowe znajdziecie w zakładce Kontakt.

Prosimy, jeśli jest taka możliwość, o dołączenie opisu, zawierającego miejscowość i nazwę ogrodu, w którym zrobiono zdjęcie oraz datę, kiedy zostało ono wykonane. Nadsyłane materiały zostaną opublikowane na naszej stronie internetowej. Chcemy pokazać, że dawniej altany niewiele różniły się od tych współczesnych.