120 lat temu, w 1897r. założono w Grudziądzu ogród o wdzięcznej i wiele mówiącej nazwie „Kąpiele Słoneczne”. Wszak na działkach nie tylko uprawiano warzywa do domowej kuchni, zbierano owoce ale też całymi rodzinami korzystano z uroku lata i promieni słonecznych . Taki był początek ruchu ogrodnictwa działkowego na ziemiach polskich. Z kart historii tego ogrodu  dowiadujemy się, że  „Towarzystwo zostało powołane do życia w roku 1897 pod nazwą "Towarzystwo Naturalnego Sposobu Życia". Inicjatorem i założycielem był grudziądzanin Dr. Jan Jalkowski. Pierwotnym celem Towarzystwa było danie możliwości członkom korzystania z tzw. "Kąpieli Słonecznych" w specjalnie do tego urządzonym ogrodzie.......”.

Ale obruszą się na to twierdzenie działkowcy z Koźmina Wielkopolskiego, których ogród powstał już w 1824r. W kronice do dziś istniejącego ogrodu, który funkcjonuje pod nazwą Rodzinny Ogród Działkowy im. Powstańców Wielkopolskich czytamy:  „Akta wymiaru ogrodów na Błoniu leżących zrobione w roku 1824 dnia 14 czerwca otwierają 190 letnią historię naszego ogrodu. Spis wykonano w tabeli wg. następującego wzoru: Wymiar ogrodu, imię i nazwisko właściciela ogrodu w łokciach i adnotacje. Ogólnie długość ogrodów rachując od kościoła św. Trójcy aż do Błonia jest 830 łokci, szerokość od drogi poznańskiej (dziś ta sama nazwa) aż do drogi oberskiej (dziś ul. Cieszyńskiego) jest 350 łokci. Podkreślić należy, że aktualny ogród działkowy znajduje się na tym samym terenie”.

Powstanie ogrodu w Koźminie nie dało jednak impulsu do zakładania następnych ogrodów. Dopiero od Grudziądza zaczyna się intensywny rozwój ogrodnictwa działkowego na ziemiach polskich.  Szczególnie intensywny ruch założycielski wystąpił w Wielkopolsce i na Śląsku. Przed 115 laty w Gnieźnie założono Rodzinny Ogród Działkowy im. Karola Marcinkowskiego, wkrótce potem w Poznaniu powstały ROD im. Roosevelta, ROD im K. Marcinkowskiego, ROD Nowa Przyroda i wiele innych, które powstawały w kolejnych miastach, a dziś świętują swoje piękne karty historii.

Warto pamiętać o kolejnym ważnym wydarzeniu. Zakładane ogrody pomimo towarzyszącej ze strony władz miejskich życzliwości trafiały na duże problemy, których rozwiązanie było łatwiejsze, gdy połączono swoje siły. W ten sposób przed 90-laty powstało założone w Poznaniu w 1927r. Towarzystwo Ogrodów Działkowych Rzeczpospolitej  Polski. Był to pierwszy zorganizowany ruch działkowy na ziemiach polskich. Sukcesorem tradycji tego Towarzystwa jest dziś Polski Związek Działkowców, działający na mocy nowej ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych jako stowarzyszenie ogrodowe. Dziś Związek zarządza ponad 4700 ogrodami działkowymi, w których działki uprawia ponad 900 000 polskich rodzin. Z działek dziś korzysta blisko 4 mln osób, bo działki, jak wskazuje nazwa są rodzinnymi. Nowa ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych uchwalona w 2013r. stworzyła dobre warunki do dalszego rozwoju ogrodnictwa działkowego. Chroni prawa do gruntów, daje uprawnienia działkowcom oraz nakłada obowiązki na  gminy w zakresie udzielania  pomocy przy zakładaniu ogrodów działkowych, modernizacji infrastruktury, oraz zabezpieczania terenów pod ogrody działkowe. Daje tym samym nadzieję, że ogrodnictwo działkowe nadal będzie się rozwijać ku zadowoleniu obecnych i przyszłych pokoleń.

Okręgowy Zarząd PZD w Poznaniu apeluje do wszystkich naszych działkowców, a w szczególności do zarządów rodzinnych ogrodów działkowych o godne uczczenie Jubileuszu 120-lecia ogrodnictwa działkowego podczas dorocznych obchodów Dnia Działkowca.

dr Zdzisław Śliwa
prezes OZ PZD w Poznaniu