Powszechny przegląd Rodzinnych Ogrodów Działkowych w Okręgu Poznańskim zakończony

Potrzeba zmian w zagospodarowaniu i wyposażeniu rodzinnych ogrodów działkowych, by spełniały oczekiwania działkowców i mieszkańców miast w których ogrody funkcjonują i by ogrody swoim poziomem były na miarę XXI wieku stała się wyzwaniem przed największym stowarzyszeniem ogrodowym Polskim Związkiem Działkowców. By ulepszać i poprawiać ogrodowe standardy koniecznym stało się zdiagnozowanie aktualnych potrzeb ogrodów tym bardziej, że od wielu już lat takich analiz, poza doraźnymi, w Związku nie prowadzono. Prezydium KR PZD uchwałą nr 145/2016 z dnia 11 maja 2016 r. zarządziło przeprowadzenie w bieżącym roku powszechnego przeglądu Rodzinnych Ogrodów Działkowych w całym kraju.  Latem na teren ogrodów wyruszyły komisje mające w swoim składzie społecznych specjalistów ogrodniczych i budowlanych, by spojrzeniem z zewnątrz ocenić aktualny stan zagospodarowania ogrodów, wskazać bolączki i problemy, których czasami trudno dostrzec osobom na co dzień użytkujących swoje działki. Przeglądnięcie 300 ogrodów działkowych w Okręgu Poznańskim stało się  ważnym i odpowiedzialnym zadaniem wykonywanym przez wiele osób W komisjach przeglądowych uczestniczyli społeczni  instruktorzy ogrodnictwa, specjaliści z biura Okręgowego Zarządu, przewodniczący kolegiów prezesów oraz doświadczeni działkowcy. Komisje funkcjonowały w każdym powiecie. Wchodzący w ich skład poświęcili dużo swojego czasu, by przeglądnąć każdy ogród, spisać swoje uwagi i spostrzeżenia oraz zaproponować podjęcie niezbędnych działań mających na celu poprawę jakości korzystania z działek  ogrodzie. Na podstawie sporządzonych przez komisje protokołów przeglądowych Okręgowy Zarząd PZD zestawił i ocenił wyniki przeglądu, a Prezydium Okręgowego Zarządu wydało ogrodom stosowne zalecenia do wykonania.

Jak wyglądają wyniki powszechnego przeglądu ROD w naszych miastach?

Z podsumowania stanu prawnego wynika, iż większość ROD posiada użytkowanie zwykłe i wieczyste gruntu. W 60 ROD grunt jest w całości lub w części w trakcie regulacji stanu prawnego, co zawdzięczamy nowej ustawie o rodzinnych ogrodach działowych z dnia 13 grudnia 2013 r. Ponad połowa ROD posiada plan zagospodarowania, 97 ROD jest w trakcie jego aktualizacji. Te wyniki pokazują, że jest już dobrze, ale w wielu ogrodach należy dołożyć starań, by dysponować  dokumentacją stanu prawnego gruntów, co jest gwarantem bezpieczeństwa  bytu ogrodu.

Wiele uwagi poświęcono w trakcie przeglądu ocenie infrastruktury ROD.  Wyniki przeglądu pozwalają na stwierdzenie, że stan dróg w ogrodach działkowych jest dobry, 2/3 ROD posiada drogi gruntowe, w pozostałych aleje są trawiste lub gruntowo-trawiaste. Dobry stan techniczny komisje stwierdziły również w przypadku bram i ogrodzeń w 2/3 ROD. Prawie 2/3 ogrodów działkowych w Okręgu posiada Dom Działkowca, z czego 80% są to obiekty w stanie bardzo dobrym i dobrym, a w 20% konieczne byłoby wykonanie modernizacji lub remontu. Tereny ogólne ROD zagospodarowane są prawidłowo. W wielu ogrodach spotykane są place zabaw, w mniejszej skali także boiska lub siłownie zewnętrzne, a także otwarte tereny wykorzystywane podczas uroczystości ogrodowych. Prawie połowa ROD posiada ujęcie wody miejskiej, pozostałe - własne hydrofornie lub inne źródła wody. Ale aż  10% ogrodów Okręgu nie posiada przyłącza energii elektrycznej. Najwięcej ROD bez energii elektrycznej występuje w Rawiczu. Tam też występuje zjawisko wolnych działki i braku osób chętnych do ich użytkowania. Przewaga podaży działek nad popytem występuje w małych miejscowościach z reguły oddalonych od dużych skupisk ludności. O ile na terenie Poznania i powiatu poznańskiego, Gniezna, Leszna, Szamotuł, Kościana, Wrześni w ogrodach nie ma wolnych działek, to Rawiczu, Bojanowie, Międzychodzie, Miejskiej Górce i paru innych miejscowościach działki czekają na działkowców. W ogrodach w których brak chętnych do uprawy działek niszczeje infrastruktura, ogród przypomina szachownicę na której działki uprawiane przeplatają się z pustostanami. W kontaktach z władzami miast, w których ten problem występuje staramy się doprowadzić do oddania miastu zbędnych terenów a działkowców przemieszczać, tak by powstały dobrze zagospodarowane i uprawiane ogrody.

Komisje przeglądowe oceniły też zagospodarowanie działek w ogrodach . Większość altan jest w stanie bardzo dobrym i dobrym. Tylko w 1/6 ROD część altan wymaga remontu lub modernizacji. Działki w ROD w większości są zadbane i czyste, w 1/3 ogrodów występują pojedyncze działki, których stan wymaga uporządkowania. Ogrodzenia działek ocenione zostały dobrze, tylko w nielicznym procencie ich stan odbiega od Regulaminu ROD. W wielu ROD na działkach spotykane są nasadzenia, których wysokość lub lokalizacja odbiega od Regulaminu ROD. Tylko w  połowie ogrodów wszyscy działkowcy posiadają wymagane kompostowniki, w pozostałych występują działki bez kompostowników. Brak kompostowników powoduje, że zielone odpady, skoszona trawa są wrzucane do kontenerów na śmieci, a potem narzekamy, że koszty wywozu odpadów rosną…  W 2/3 ROD na działkach występują zbiorniki na nieczystości ciekłe, które są systematycznie opróżniane, w pozostałych temu problemowi trzeba poświęcić więcej uwagi, by nie ucierpiało na tym nasze środowisko.

Wydane ogrodom na podstawie wyników przeglądu zalecenia w głównej mierze dotyczą modernizacji ogrodzenia zewnętrznego ROD, likwidacji furtek w ogrodzeniu zewnętrznym, przeniesienia liczników energetycznych z altan do skrzynek energetycznych na alei ogrodowej, odnowienia lub wymiany tablic informacyjnych lub tablic z nazwą ogrodu.

W przypadku działek w ROD zalecenia dotyczą przede wszystkim doprowadzenia nasadzeń na działce do stanu zgodnego z Regulaminem ROD, wyposażenia wszystkich działek  w kompostowniki oraz uporządkowania działek zaniedbanych. Wielu ogrodom wskazywano na konieczność budowy i modernizacji infrastruktury ROD. Zarządy ROD powinny w tym celu szukać zewnętrznego wsparcia finansowego na rozwój infrastruktury ogrodowej, dążąc do zmniejszenia obciążeń finansowych działkowców z tego tytułu. Zalecano przede wszystkim poszukiwanie możliwości finansowania rozwoju infrastruktury ze środków budżetowych samorządów lokalnych,  ale także  funduszy wojewódzkich oraz europejskich.

Okręgowy Zarząd PZD w Poznaniu w swojej uchwale podsumowującej przegląd ROD odniósł się do niszczących niektóre ogrody przypadków łamania obowiązującego prawa polegających na przekształcaniu ogrodów w osiedla mieszkaniowe oraz łamaniu prawa budowlanego przez budowę ponadnormatywnych altan. Dotyczy to  głównie Poznania,  gmin powiatu poznańskiego oraz w gminy Skoki. Sporadycznie zjawisko występuje także w innych miejscowościach. Problem zamieszkiwania dotyka w różnej skali 118 ogrodów, w największej dotyczy to Poznania i powiatu poznańskiego. Zarządy ROD powinny zwracać szczególną uwagę i egzekwować obowiązujące prawo zawarte w ustawie o rod z 13 grudnia 2013 r., statucie PZD i Regulaminie ROD w zakresie dopuszczalnej powierzchni altan na działkach w ROD i zakazu zamieszkiwania. Zamieszkiwanie na ogrodach często jest efektem braku mieszkań w mieście. Ogrody działkowe nie mogą wyręczać miast w wypełnianiu  ciążącego na nich  obowiązku zapewnienia mieszkańcom lokali mieszkaniowych. Z uwagi na trudną sytuację mieszkaniową zarządy ogrodów muszą wnikliwie analizować każdy przypadek zamieszkiwania na ogrodzie, wspierać działanie działkowca w poszukiwaniu mieszkania, ale w przypadkach braku woli rozwiązania problemu przez działkowca korzystać z zapisów ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych i egzekwować zakaz zamieszkiwania na terenie ogrodu. Na zarządach ROD ciąży też obowiązek zgłaszania do organu administracji publicznej każdego stwierdzonego przypadku wybudowania, nadbudowania czy rozbudowania altany ponad dopuszczalne prawem wymiary. Ze szczególną ostrością należy traktować budowę altan, których powierzchnie znacznie przekraczają dopuszczalne wymiary. Zarządy ROD muszą przeciwdziałać zwiększaniu się zjawiska łamania prawa przez działkowców w tych najważniejszych kwestiach, które zaprzeczają idei ogrodnictwa działkowego. Egzekwowanie prawa dotyczy także zapisów zawartych w regulaminie ROD w kwestii zagospodarowania działki w ROD, szczególnie nasadzeń na działce.   Tylko w ten sposób możemy zachować ogrody także dla przyszłych pokoleń. 

dr Zdzisław Śliwa
Prezes OZ PZD w Poznaniu